Rękawice dla stomatologa – czym powinny się charakteryzować?

lic. rat.med. Jerzy A. Kozłows­ki

Zapewnie­nie właś­ci­wej higieny i ochrony pod­czas zabiegów stom­a­to­log­icznych ogranicza ryzyko przenoszenia infekcji z jed­nej oso­by na drugą. Jest to niezwyk­le ważny aspekt bez­pieczeńst­wa lekarza, per­son­elu i pac­jen­ta. Jak wybrać rękaw­ice dla stom­a­tolo­ga i den­tysty?

 Mikroflo­ra jamy ust­nej

Jamę ust­ną zasied­la około 700 gatunków mikroor­ga­nizmów, głównie są to bak­terie i grzy­by, w mniejszych iloś­ci­ach inne patoge­ny. Nie kol­o­nizu­ją jamy ust­nej jed­norod­nie, lecz w dwóch głównych niszach eko­log­icznych stanow­ią­cych lep­sze środowisko do roz­wo­ju: w tkankach mięk­kich (gład­kie powierzch­nie błony ślu­zowej, bro­dawkowa­ta powierzch­nia języ­ka) oraz w tkankach twardych zęba [1]. Mikroflo­ra jamy ust­nej człowieka tworzy się bezpośred­nio po urodze­niu, początkowo są to bak­terie Strep­to­coc­cus sali­var­ius, S. mitis, S. oralis, następ­nie bak­terie Gram-ujemne beztlenowe, a na późniejszym etapie mikroflo­ra jest reprezen­towana głównie przez bak­terie: Strep­to­coc­cus, Veil­lonel­la, Fusobac­teri­um, Por­phy­romonas, Pre­votel­la, Tre­pone­ma, Neis­se­ria, Haemophilus, Eubac­te­ria, Lac­to­bac­teri­um, Cap­no­cy­topha­ga, Eikenel­la, Lep­totrichia, Pep­tostrep-tococ­cus i Pro­pi­oni­bac­teri­um [2]. Oprócz nat­u­ral­nej flo­ry bak­teryjnej jamę ust­ną człowieka mogą zasied­lać też grzy­by zwłaszcza z rodziny Can­di­da, Sac­cha­romyces, Aspergillus, Cryp­to­coc­cus, Fusar­i­um, Alternar­ia i Cla­do-spo­ri­um. Jama ust­na stanowi miejsce bytowa­nia wielu wirusów ssaczych, reprezen­towanych przez TTV (torque teno virus) np. HBV, HCV, cir­cowirusy, herpsewirusy, w tym HSV (Her­pes sim­plex virus) oraz EBV (Epstein-Barr virus) [2]. Trze­ba także mieć na względzie ryzyko prze­niesienia wirusa SARS-CoV­‑2 odpowiedzial­nego za chorobę COVID-19 [3].

Wymienione przykłady to zaled­wie niewiel­ka część mikroflo­ry jamy ust­nej. Więk­szość bak­terii jest niegroź­na w sta­bil­nych warunk­ach home­ostazy orga­niz­mu, jed­nak gdy zostaną prze­nie­sione na innego nosi­ciela, mogą stanow­ić poważne zagroże­nie zarówno dla den­tysty, jak i dla samego pac­jen­ta. Przeczy­taj też artykuł na tem­at zmniejszenia zakażeń szpi­tal­nych poprzez odpowied­ni dobór rękaw­ic.

Oprócz tego, że rękaw­icz­ki den­tysty­czne stanow­ią ochronę przed mate­ri­ałem bio­log­icznym, są też bari­erą przed stosowany­mi w gabinecie środ­ka­mi mogą­cy­mi podrażnić skórę lub wywołać alergię.

Rękawiczki dla stomatologa – podstawowa ochrona

Jed­no­ra­zowe rękaw­icz­ki są skuteczną bari­erą pod warunk­iem ich praw­idłowego stosowa­nia i przestrze­ga­nia zasad higieny. Den­tysty­czne rękaw­icz­ki jed­no­ra­zowe zbyt częs­to jed­no­ra­zowe są tylko z nazwy, a per­son­el w tych samych rękaw­iczkach wykonu­je wiele czyn­noś­ci, np. obsługu­je sprzęt stom­a­to­log­iczny, ope­ru­je w jamie ust­nej pac­jen­ta, obsługu­je aparat do zdjęć rtg, wypeł­nia kartę pac­jen­ta, odbiera roz­mowy tele­fon­iczne itd. Robiąc to w jed­nych rękaw­iczkach, ochrona jest tylko pozor­na. Rękaw­icz­ki muszą być wymieni­ane po każdej czyn­noś­ci, w której zachodz­ił kon­takt z pato­ge­na­mi i ryzyko prze­niesienia ich na inne obiek­ty.

Czym muszą charakteryzować się rękawice dla dentysty?

Rękaw­icz­ki jed­no­ra­zowe dla stom­a­tolo­ga może­my podzielić na nie­jałowe oraz jałowe. Te pier­wsze wyko­rzysty­wane są najczęś­ciej i służą do czyn­noś­ci niewyma­ga­ją­cych zachowa­nia steryl­noś­ci. Więk­szość zabiegów den­tysty­cznych wykony­wana jest z zas­tosowaniem zwykłych środ­ków ochrony oso­bis­tej – rękaw­iczek jed­no­ra­zowych, masecz­ki ochron­nej na usta i nos oraz oku­larów lub przyłbi­cy, a także z wyko­rzys­taniem środ­ków anty­sep­ty­cznych [3]. Nato­mi­ast jałowe rękaw­icz­ki stom­a­to­log­iczne wyko­rzysty­wane są pod­czas czyn­noś­ci wyma­ga­ją­cych zachowa­nia steryl­noś­ci, np. w zab­ie­gach chirurgii stom­a­to­log­icznej, najlepiej do tego nadadzą się jałowe rękaw­ice chirur­giczne.

Zas­tanaw­ia­jąc się nad tym, jakie zamówić rękaw­icz­ki do gabi­ne­tu stom­a­to­log­icznego, czy den­tysty­cznego, trze­ba wziąć pod uwagę kil­ka para­metrów:

• wytrzy­małość na roz­dar­cia – manip­u­lowanie w obrę­bie jamy ust­nej stwarza zwięk­szone ryzyko uszkodzenia rękaw­ic, zwłaszcza na zębach. Mate­ri­ał musi być więc odporny na przetar­cia i roz­dar­cia, ale jed­nocześnie na tyle cien­ki, by nie zaburzał czu­cia.

• kon­trolę – zbyt gru­by mate­ri­ał moc­no ogranicza zmysł dotyku i możli­wość wykony­wa­nia pre­cyzyjnych ruchów. Rękaw­ice dla stom­a­tolo­ga i den­tysty muszą zapew­ni­ać dobre czu­cie, nie mogą więc być zbyt grube. Niek­tóre mod­ele mają również chro­powate wykończenia na opuszkach pal­ców, dzię­ki czemu pozwala­ją na bez­pieczny chwyt urządzenia, a jed­nocześnie nie ogranicza­ją odczuć.

• dopa­sowanie do dłoni – rękaw­icz­ki stom­a­to­log­iczne muszą być dobrze dopa­sowane, by zbyt­nio nie opinały dłoni, ale też nie zsuwały się pod­czas pra­cy.

• potenc­jalne alerge­ny – lateks jest mate­ri­ałem o właś­ci­woś­ci­ach potenc­jal­nie uczu­la­ją­cych, co stanowi ryzyko dla lekarza, który jest podat­ny na uczu­le­nie, ale też dla pac­jen­ta. Z tego wzglę­du warto mieć w gabinecie stom­a­to­log­icznym rękaw­icz­ki nit­ry­lowe lub winy­lowe przy­na­jm­niej jako alter­naty­wę.

 

Bibliografia:

1. Chałas R., Wój­cik-Chę­cińs­ka I., Woź­ni­ak M. J., Grzon­ka J., Święszkows­ki W., & Kurzy­dłows­ki K. J. (2015). Płyt­ka bak­teryj­na jako biofilm–zagrożenia w jamie ust­nej oraz sposo­by zapo­b­ie­ga­nia. Advances in Hygiene & Exper­i­men­tal Medicine/Postepy Higieny i Medy­cyny Doswiad­czal­nej, 69. s. 1140–1148

2. Binek M. (2012). Mikro­biom człowieka–zdrowie i choro­ba. Postępy Mikro­bi­ologii, 51(1), 27–36.

3. Alek­san­dra L., COVID-19 a pra­ca lekarza den­tysty, termedia.pl (24.03.202);