English
lic. rat. med. Jerzy A. Kozłowski
Rękawiczki jednorazowe stanowią ochronę skóry rąk przed drobnoustrojami, płynami fizjologicznymi i ekspozycją na potencjalnie niebezpieczne czynniki, na które narażony jest personel medyczny. Rękawiczki jednorazowe wykorzystywane są również w praktyce poza szpitalnej, w przemyśle, przetwórstwie żywności, kosmetologii i czynnościach higienicznych. Czym różnią się rękawiczki lateksowe, nitrylowe i winylowe? Dla kogo dane rozwiązanie będzie lepsze?
Rękawiczki ochronne – parametry, które mają znaczenie
Materiały, z których wykonane są rękawiczki, muszą mieć charakter hydrofobowy, by nie sprzyjały adhezji komórek. Większość substancji chemicznych rozcieńcza się w wodzie, a hydrofobowa powierzchnia rękawicy sprawia, że substancje te nie utrzymują się na rękawicy, dzięki czemu obecność zanieczyszczeń mikrobiologicznych ulega zmniejszeniu [1]. Hydrofobowość rękawic obniża ryzyko zakażeń biologicznych patogenami pochodzącymi z krwi czy z płynów ustrojowych.
Rękawiczki jednorazowe chroniące personel medyczny muszą odznaczać się: odpornością na uszkodzenia mechaniczne i środki chemiczne wykorzystywane w praktyce medycznej, odpornością na penetrację wirusów, komfortem użytkowania, dopasowaniem do rąk, możliwością wykonywania precyzyjnych ruchów.
Na jakość ochrony zapewnianej przez rękawiczki lateksowe, nitrylowe lub winylowe wpływa nie tylko materiał, z którego zostały zrobione, ale również przestrzeganie zalecanego czasu i warunków stosowania oraz zasad przechowywania [1]. Aby zdecydować się na któreś rozwiązanie, warto poznać zalety i wady rękawiczek ochronnych.
Wszystkie rękawiczki dopuszczone do obrotu na terenie UE muszą spełniać odpowiednie normy i być zgodne z dyrektywami oraz normami UE. Dla wyrobów medycznych i środków ochrony osobistej są to: to dyrektywa 93/42/EEC, Regulacja 2016/425 i normy EN 455, EN 420 oraz EN ISO 374 i pochodne. Nie ma przy tym znaczenia materiał, z którego rękawice zostały wykonane, takie same normy obowiązują rękawice lateksowe, nitrylowe i winylowe [3].
Rękawiczki lateksowe – zalety i wady. Kiedy je wybrać?
Lateks jest materiałem wytwarzanym z naturalnego lub syntetycznego kauczuku. Jego charakterystyczną cechą jest to, że jest bardzo rozciągliwy, dzięki czemu rękawiczki dopasowują się do ręki i umożliwiają wykonywanie bardzo precyzyjnych ruchów. Są wygodne w użytkowaniu i tanie, co przejawia się ich dużą popularnością.
W powszechnym użyciu dostępne są rękawice lateksowe pudrowe i bezpudrowe oraz niejałowe i jałowe. Rękawice jałowe (chirurgiczne) używane są podczas operacji i zabiegów wymagających zachowania sterylności, są też wykonane z grubszej warstwy lateksu, zapewniając lepszą ochronę na czynniki biologiczne i na przekłucia.
Choć lateks jest bardzo dobrym materiałem, to niestety ma tendencję do wywoływania uczuleń. Przed 1980 rokiem alergia na białka lateksowe była niezwykle rzadka, współcześnie w związku ze zwiększeniem częstotliwości użytkowania lateksowych produktów w życiu codziennym, częstotliwość alergii dramatycznie wzrosła. Szacuje się, że od 8–17% pracowników ochrony zdrowia ma alergię na lateks [2]. Głównymi objawami miejscowymi są: pokrzywka, rumień, świąd skóry, pojawić się mogą też zapalenie spojówek, nieżyt nosa czy astma, w rzadkich przypadkach może dojść do anafilaksji uogólnionej i ostrej niewydolności oddechowej [2].
Rękawiczki lateksowe są jednak najczęściej stosowanym wyborem dla osób, które dobrze tolerują lateks. Skutecznie chronią personel medyczny, a jednocześnie są tanie.
Rękawiczki nitrylowe – zalety i wady. Uniwersalne, chętnie wybierane
Nitryl jest wykonany z kopolimeru syntetycznego kauczuku. To syntetyczny, trwały materiał bardzo dobrze sprawdzający się w wytwarzaniu rękawiczek jednorazowych. Nitrylowe modele muszą być dobrze dopasowane, gdyż są mniej rozciągliwe, ale zapewniają wysoką precyzję ruchów. Porównanie rękawiczek lateksowych do nitrylowych pod względem wytrzymałości wypada na korzyść nitrylu, gdyż materiał ten jest bardziej wytrzymały na uszkodzenia mechaniczne i niskie temperatury, za to jest mniej odporny na rozciąganie. Przede wszystkim jednak nitryl nie powoduje uczuleń, może być więc alternatywą dla osób, które często korzystają z tego rodzaju ochrony. Dodatkowo niektóre modele rękawic nitrylowych pokryte są wewnętrzną powłoką serycyny o właściwościach bakteriobójczych.
Nitryl ma podobną odporność na penetrację wirusów co lateks, nieco lepiej chroni przed substancjami chemicznymi, zdecydowanie mniej uczula, zapewnia wysoki komfort użytkowania, ale za to ma mniejszą elastyczność i zapewnia nieco mniejsze czucie [3].
Rękawiczki winylowe – zalety i wady. Odporne na oleje, ozon i tłuszcz
Popularnym materiałem, z którego wykonuje się rękawiczki jednorazowe jest winyl, czyli polichlorek winylu (PVC). Te służą przede wszystkim jako rękawice diagnostyczne i mogą być wykorzystywane przy standardowych procedurach. Czym się różnią od lateksowych i nitrylowych? Z całej trójki rękawice z winylu są najmniej rozciągliwe, a więc są podatne na rozdarcia; aby zapewniały komfort, muszą być dobrze dopasowane. Pod względem ochrony przed czynnikami mikrobiologicznymi gwarantują podobną ochronę, są za to bardziej odporne na oleje, tłuszcze czy ozon, stąd chętnie wykorzystywane są nie tylko w praktyce medycznej, ale również w przemyśle, przetwórstwie czy kosmetologii, gdzie istotne jest zachowanie higieny.
Rękawiczki winylowe nie zawierają substancji uczulających, dlatego mogą być stosowane jako alternatywa dla lateksowych, zwłaszcza w procedurach niewymagających najwyższej precyzji.
Bibliografia:
1. Sylwia Łagan, Magdalena Markiewicz, „Ocena wybranych właściwości fizykochemicznych rękawiczek diagnostycznych”, Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 14/2017, s. 29–36;
2. Maciej Kowalewski, Marek L. Kowalski, „Alergia na Lateks”, Alergia Astma Immunologia, 1997, 2(2), s. 78–86;
3. Sławomir Gondek, „Porównanie cienkich rękawic diagnostyczno-ochronnych lateksowych i nitrylowych w kontekście poziomu ochrony przed Covid-19 oraz innymi zagrożeniami.”, skamex.com.pl